Choroba gazowa

Choroba gazowa występuje u wielu gatunków ryb. Przy silnym nasłonecznieniu, w wodzie dochodzi do zwiększonej fotosyntezy, w wyniku której zostaje wyprodukowana duża ilość tlenu. Rośliny występujące w wodzie powodują wzrost produkcji tlenu. Następstwem tego jest zwiększone ciśnienie gazowe. Jest ono równoważone przez ryby w ten sposób, że ich krew pobierając tlen również nasyca się powodując podwyższone ciśnienie w układzie krwionośnym.

Nasycenie wody tlenem jest zależne od temperatury w zbiorniku i wynosi:

• przy temp. 1°C ~ 14,5 mg/l
• przy temp. 5 °C ~ 13,3 mg/l
• przy temp.10 °C ~ 11,8 mg/l
• przy temp.15 °C ~ 10,6 mg/l
• przy temp.20 °C ~ 9,5 mg/l
• przy temp.25 °C ~ 8,6 mg/l
• przy temp,30 °C ~ 7,8 mg/l

W warunkach akwariowych może dojść do komplikacji i choroby gazowej na skutek zbyt gwałtownego spadku natężenia oświetlenia, np. gwałtowne zachmurzenie się nieba czy też nagłe wygaszenie światła w akwarium. W tym momencie następuje zatrzymanie fotosyntezy w akwarium.Takie same efekty występują przy spadku temperatury, jak również przy dostarczaniu wody o zaniżonej zawartości gazu.Innym czynnikiem powodującym ten stan jest np. transport ryb ze sklepu akwarystycznego lub innego źródła i transportowane do domu w sztucznie natlenianych woreczkach foliowych. Zwiększenie zawartości tlenu poprzez dopompowywanie go stwarza w wodzie wyższe ciśnienie tego gazu. Podwyższenie ciśnienia gazów powoduje wzrost ciśnienia w układzie krwionośnym ryb. Wprawdzie tlen wiąże się z hemoglobiną, CO₂, tworzy z wapniem rozpuszczalne związki, ale już następny składnik azot nie tworzy żadnych związków, a na skutek swej słabej rozpuszczalności wydziela się w formie banieczek. Następuje to u ryb szczególnie przy gwałtownym nastaniu zmierzchu czy tez wyłączeniu światła. Uchodzące banieczki gazu mogą utworzyć zatory w drobnych naczyniach krwionośnych tzw. (embolię), przy czym dochodząc do naczyń głównych mogą wywołać bardzo gwałtowne zaburzenie prowadzące często do śnięcia ryb.Nasycenie tlenu w wodzie przy chorobie gazowej dochodzi nawet do 20-30 mg/l.Częstą przyczyną pojawiania się choroby gazowej jest okres zimowy u ryb żyjących w naturalnych warunkach, gdy do zbiornika następuje np. zrzut wody z elektrociepłowni.

Objawy choroby

Ryba staje się mało ruchliwa, płochliwa. Brak u niej chęci żerowania z powodu "wzdęć", częste poleganie na dnie lub pływanie przy powierzchni wody. Są niespokojne, apatyczne, pojawiają się u nich plamy odbarwiające na skórze w formie "pęcherzy" podobnych w jak poparzeniach. Banieczki te mogą lokalizować się w obrębie skrzeli lub na skórze. Dochodzi do wystąpienia obrzęków na ciele, np. w okolicy oczu i ich zmętnienie oraz ich uwypuklenie się. W późniejszym stadium choroby ryby te tracą równowagę i w dalszym postępie choroby sną. Zaburzenia równowagi są następstwem nagromadzenia się w pęcherzu pławnym, układzie pokarmowym i jamie ciała gazów szkodliwych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ryby. W badaniu histopatologicznym czy sekcyjnym ryby można stwierdzić powiększone serce, obecność gazów pod torebkami narządów. W mózgu tych ryb widoczne są wybroczyny powstałe po pękaniu drobniutkich naczyń krwionośnych.


Zapobieganie

Zapobieganie tej chorobie można stosować w warunkach domowej hodowli akwariowej.

• W początkowym stadium należy zmniejszyć liczbę roślin.
• Częściowa wymiana wody w akwarium dopuszczalna tylko wodą "odstałą" z łagodnym odpowietrzaniem.
• Napowietrzanie akwarium usuwa nadmiar gazu (w czasie silnej fotosyntezy). Należy stosować go umiarkowanie, raczej przy powierzchni i w postaci dużych banieczek powietrza. Ten sposób prowadzi do ułatwień i w razie zbyt dużego nasycenia gazy te łatwo mogą się ulatniać z powierzchni wody.
• Ustawianie akwarium z rybami w pobliżu okien wychodzących na stronę południową zwiększa ryzyko szybkiej fotosyntezy jak również nagłego spadku oświetlenia z powodu dużego "zachmurzenia" się nieba.
• Świeżo dostarczonym do domu rybom należy zapewnić stopniowe wyrównywanie ciśnienia i temperatury w danym zbiorniku. Dopiero po "adaptacji" można przenosić do innego akwarium.
• Należy zapewnić roślinom i rybom "częściowe" zapadanie zmierzchu poprzez instalację np. zmierzchowego wyłącznika światła i włączenie się nocnego oświetlenia, lub też ograniczenie światła do tego stopnia, aby ryby mogły spokojnie przystosować do nowych warunków i mogły oswobodzić się z nadmiaru gazów we krwi.